Ngày đó, mỗi khi thả diều thì cả bọn sẽ cùng viết ước mơ của mình, sau đó xếp thành vòng tròn và lồng vào dây diều đang căng gió để những ước mơ ấy được bay cao bay xa...Bây giờ nhớ lại, nó hiểu đó là quê hương.
Quê hương là gì hở mẹ? Sao cô giáo dạy phải yêu?
Quê hương là gì hở mẹ? Ai đi xa cũng nhớ nhiều?
Đã bao lâu rồi nhỉ? Hình như là đã bảy năm rồi nó xa quê. Lần đầu tiên, đó là lúc nó khăn gói lên Sài Gòn thi đại học, lúc đó nó nào biết và hiểu hai từ quê hương là gì?
Quê hương là gì?
Ngày...tháng...năm...
Nó còn nhớ rõ như in ngày hôm đó, 4 giờ sáng mà mạ nó đã thức nó dậy. Mạ đã chuẩn bị cho nó bàn chải đánh răng và có sẵn kem, thêm ly nước muối âm ấm pha loãng - Mạ nói đánh răng với nước muối rất tốt, vì nó bị viêm họng từ nhỏ.
Sau khi ăn vội vàng hết tô mì gói, mạ dúi vào tay ta một nắm tiền lẻ tổng cộng hơn 200,000 đồng mà mạ gom trong buổi chợ hôm qua. Xong nó quàng vội ba lô đi bộ ra ngoài đường lớn cách nhà khoảng chừng 1 cây số để đón xe - hồi đó dưới quê đón xe lên Sài Gòn khó lắm.
Dưới ánh trăng sáng vằng vặc, mạ đứng nhìn theo cái bóng nó liêu xiêu trên con đường đất ngoằn nghèo dần xa tít. Lên Sài Gòn ráng đừng đua đòi hư hỏng theo người ta nghe con - Mạ nói với theo. Nó đi rồi, mạ ở lại một mình thui thủi ra vào.
Bây giờ nhớ lại, nó hiểu đó là quê hương.
** Chú thích: Mạ trong tiếng người miền Trung là Mẹ
Nơi chôn nhau cắt rốn khi ra đời, nên tôi thương tôi nhớ trọn đời, tôi sẽ về...
Bảy năm là ngắn hay dài nhỉ? Nó không biết. Nó chỉ nhớ trong bảy năm ấy, nó về được 5 cái Tết, về vội vàng và đi vội vàng. Vội đến nỗi mà không kịp nhận ra tóc trên đầu nội bây giờ chỉ còn là màu trắng, vội đến nỗi mà ta không kịp nhận ra con suối phía trước nhà - nơi này xưa nó hay đi câu cá, bắt cua giờ đã cạn. Vội đến nỗi mà ta không biết rằng bà cụ hàng xóm cách nhà ta mấy căn, hồi nhỏ hay cho nó kẹo, đã qua đời.
Bây giờ nó mới hiểu, nỗi nhớ ấy...chính là quê hương.
Ai bảo chăn trâu là khổ, chăn trâu sướng lắm đấy....
Ngày xưa, dân bần nông như nó chỉ biết con trâu đi trước cái cày theo sau. Sáng cưỡi ra đồng, ngồi vắt vẽo trên lưng trâu, đến nơi thả cho nó đi gặm cỏ xong rồi cả bọn đào lổ đá dế, rồi đói thì trộm khoai sắn đem nướng, rồi thì tắm sông....ôi vô vàn cái thú.
Rồi những lần trâu đi ăn lúa nhà người ta, những lần bị mời lên công an xã, những lần ngã trên lưng trâu xuống đau điếng, những lúc khóc cùng con trâu khi nó bị bệnh không đi cày được. Và lần đó nó khóc luôn mấy ngày. Vì nhà nó đã phải bán luôn con trâu cuối cùng để trả nợ. Hồi đó, trâu cũng có tên để phân biệt nó của nhà ai, bây giờ nó cũng quên luôn tên lũ chúng nó rồi. Như quên đi một miền ký ức gian nan, đầy nắng và đầy gió bụi.
Bây giờ nhớ lại, nó hiểu đó là quê hương.
Nếu được hỏi, trẻ con thích nhất mùa nào? Nó sẽ trả lời ngay đó là mùa hè.
Nghỉ hè rồi, cả bọn túm nhau gom hết giấy tập cũ bắt đầu dán những con diều với đủ hình dạng. Chờ chiều gió lên cả bọn ùa ra ngoài đồng chạy theo chiều gió, cánh diều từ từ bay lên cao.
Sau đó, cả bọn sẽ cùng viết ước mơ của mình xếp thành vòng tròn và lồng vào dây diều đang căng, những ước mơ ấy được bay cao bay xa. Những lần vấp ngã vào thành bờ ruộng, gốc rạ đâm đau điếng nhưng nó không hề khóc....Rồi nó lớn....
Bây giờ nhớ lại, nó hiểu đó là quê hương.
Những đứa bạn thời nối khố, giờ mỗi đứa một phương trời, có đứa tôi chưa được gặp lại trong cuộc sống quá nhiều bộn bề này. Dù đi đâu, về đâu, thành công hay thất bại thì ai cũng có trong tâm trí mình một quê hương, bạn khác và tôi khác. Tuy nhiên có một điểm chung mà tất cả chúng ta phải nhớ.
Đâu đó bỗng vang lên một giai điệu da diết:
Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nỗi thành người.
Sài Gòn, Ngày...tháng...năm
Phóng tác từ một câu chuyện có thật